لرزش، غرش و حرکت زمین از متداول ترین تجربیات در هنگام زلزله هستند .این پدیده طبیعی می تواند در عین حال وحشتناک و در عین حال جذاب باشد. آیا تا به حال به این فکر کرده اید که چه چیزی باعث زلزله می شود و زمین لرزه چگونه رخ می دهد؟ در این قسمت، ما به علم پشت زلزله می پردازیم، انواع مختلف آنها را بررسی می کنیم و کشف می کنیم که چگونه دانشمندان آنها را برای درک بهتر این رویدادهای زمین شناسی قدرتمند اندازه گیری می کنند. شما شهروندان عزیز می توانید از طریق قسمت اخبار تبریز، سایت تبریز هاب تمامی زمین لرزه های تبریز را به صورت لحظه ای مشاهده و بررسی کنید.
فهرست مطالب
زلزله چیست؟
زمین لرزه لرزش ناگهانی و سریع سطح داخلی زمین است که در اثر جابجایی و شکستن صفحات تکتونیکی ایجاد می شود .انرژی آزاد شده در هنگام زلزله به صورت امواج در اشکال مختلف در زمین حرکت می کنند و باعث حرکت یا فروریختن ساختمان ها و سایر سازه ها می شوند .
شدت زمین لرزه ها بسته به بزرگی آنها که با لرزه سنج اندازه گیری می شود متفاوت است .زمین لرزه های کوچک می توانند مورد توجه عموم افراد و خبر گزاری ها قرار نگیرند در حالی که زلزله های بزرگ می توانند آسیب قابل توجهی به زیرساخت ها، خانه ها و حتی کل شهر و کشور وارد کنند .
زمین لرزه ها نه تنها در اثر حرکت صفحات تکتونیکی ایجاد می شوند، بلکه می توانند توسط فعالیت های انسانی مانند:
- استخراج معادن
- حفاری برای استخراج نفت یا گاز
- ساخت سدها یا مخازن و غیره
زلزله یک رویداد طبیعی قدرتمند است که به ما یادآوری می کند که در مقایسه با نیروهایی که زیر پایمان کار می کنند چقدر کوچک و ضعیف هستیم.
چه چیزی باعث زلزله می شود؟
زمین لرزه ها در اثر حرکت ناگهانی صفحات داخلی زمین، که پوسته اصلی زمین را تشکیل می دهند، ایجاد می شوند .لبه‌های این صفحات می‌توانند به دلیل اصطکاک به هم بچسبند و با ادامه حرکت، فشار زیاد می‌شود تا سنگ‌ها در امتداد یک خط گسل بشکنند. بخش های بزرگی از پوسته زمین که مانند قطعات پازل در کنار هم قرار می گیرند .هنگامی که این صفحات جابجا می شوند یا با یکدیگر برخورد می کنند، می تواند مقادیر عظیمی انرژی ایجاد کند که به شکل امواج لرزه ای آزاد می شود، چیزی که ما به عنوان یک زلزله احساس می کنیم.
مکانی که این جابجایی رخ می دهد به عنوان خط گسل شناخته می شود و بسته به جهت و زاویه حرکت انواع مختلفی دارد .برخی از گسل ها به صورت افقی و برخی دیگر به صورت عمودی حرکت می کنند و انواع مختلفی از زمین لرزه ها را ایجاد می کنند
علاوه بر این، زلزله می تواند توسط فعالیت های انسانی ایجاد شود. این زمین لرزه های دست ساز، لرزه خیزی القایی نامیده می شوند و اغلب در مناطقی رخ می دهند که تنش های زمین شناسی وجود دارد .
یکی دیگر از دلایل زمین لرزه فعالیت های آتشفشانی است .هنگامی که ماگما به سمت سطح بالا می رود، می تواند لرزش ایجاد کند که منجر به زلزله می شود .
برخی از زمین لرزه ها در مرزهای صفحه اتفاق می افتد که یک صفحه زیر صفحه دیگر حرکت می کند (فررانش) .این فرآیند مقادیر زیادی انرژی ایجاد می کند که می تواند منجر به زمین لرزه های عظیمی مانند زلزله های ژاپن و اندونزی در سال های اخیر شود .
درک علت وقوع زلزله به دانشمندان کمک می کند تا احتمال و تأثیر بالقوه آن را بر جوامع در سراسر جهان پیش بینی کنند. در حالی که دانشمندان در درک چگونگی وقوع زمین لرزه ها و پیش بینی زمان وقوع آنها پیشرفت های زیادی داشته اند، اما هنوز چیزهای زیادی در مورد این رویدادهای قدرتمند نمی دانیم.
انواع زلزله
زمین لرزه ها به چهار نوع اصلی دسته بندی می شوند که هر کدام ویژگی ها و علل منحصر به فرد خود را دارند.
- نوع اول زمین لرزه های تکتونیکی هستند که زمانی رخ می دهند که دو صفحه در پوسته زمین جابجا می شوند یا با هم برخورد می کنند و امواج لرزه ای را ایجاد می کنند که می توان آنها را روی سطح کره خاکی احساس کرد .این زلزله ها معمولاً قوی ترین و مخرب ترین زمین لرزه ها هستند.
- نوع دوم زمین لرزه ها، زلزله های آتشفشانی هستند که در نزدیکی آتشفشان های فعال هستند، که با بالا آمدن ماگما به سمت سطح رخ می دهند .شدت این زمین لرزه ها کمتر از زلزله های تکتونیکی است، اما همچنان می توانند به سازه های مجاور آسیب وارد کنند .
- نوع سوم زلزله، زلزله های فروریختگی است که زمانی اتفاق می افتد که غارها یا معادن زیرزمینی در اثر فعالیت های انسانی مانند انفجار معدن یا حفاری فرو می ریزند .اگرچه ممکن است این زمین لرزه ها به اندازه سایر زمین لرزه ها قوی نباشند، اما همچنان می توانند خسارات قابل توجهی را به همراه داشته باشند .
- نوع چهارم زلزله ها، زمین لرزه های ناشی از انفجار از آزمایش هسته ای یا سایر انفجارهای ساخته دست بشر هستند که مقدار زیادی انرژی را در زمین آزاد می کنند .خوشبختانه، این نوع زمین لرزه ها نسبتاً نادر هستند و معمولاً فقط مناطق کوچکی را تحت تأثیر قرار می دهند .
درک همه انواع زمین لرزه ها مهم است، زیرا همه آنها خطرات خاص خود را دارند.
دانشمندان چگونه زمین لرزه ها را اندازه گیری می کنند؟
دانشمندان برای اندازه گیری زمین لرزه ها از ابزار خاصی به نام لرزه نگار استفاده می کنند .لرزه نگارها ارتعاشات ناشی از زلزله را شناسایی کرده و آنها را به صورت امواج لرزه ای بر روی دستگاه لرزه نگاری ثبت می کنند .
لرزه‌سنج‌ها انواع مختلفی دارند، اما همه آنها به روشی مشابه عمل می‌کنند .ابزار به زمین لنگر می زند و حاوی جرمی است که در شرایط عادی ثابت می ماند .هنگامی که زلزله رخ می دهد، زمین به جلو و عقب حرکت می کند و باعث می شود جرم داخل لرزه سنج نیز حرکت کند .
حرکت این جرم جریان الکتریکی تولید می کند که روی کاغذ یا به صورت دیجیتال ثبت می شود .سپس دانشمندان می توانند این ضبط ها را تجزیه و تحلیل کنند تا اطلاعات مهمی در مورد زمین لرزه، مانند بزرگی و مکان آن، تعیین کنند .
امواج لرزه ای از لایه های مختلف داخل زمین با سرعت های متفاوتی بسته به نوع آنها (امواج P، امواج S یا امواج سطحی) عبور می کنند .با تجزیه و تحلیل مدت زمانی که طول می کشد تا هر نوع موج به مکان های مختلف در سراسر جهان برسد، دانشمندان همچنین می توانند تعیین کنند که دقیقاً کجا زلزله رخ داده است .
دانشمندان علاوه بر اندازه‌گیری مستقیم زمین‌لرزه‌ها با لرزه‌سنج‌ها، از روش‌های دیگری مانند مانیتورینگ GPS و تصاویر ماهواره‌ای برای کمک به نظارت بر مناطق گسل در طول زمان برای هرگونه نشانه‌ای از ایجاد تنش که می‌تواند منجر به زلزله‌های آینده شود، استفاده می‌کنند.
زلزله یک بلای طبیعی است که می تواند باعث تخریب گسترده و تلفات جانی شود .آنها زمانی رخ می دهند که صفحات تکتونیکی در امتداد خطوط گسل در پوسته زمین حرکت یا جابجا شوند .در حالی که دانشمندان پیشرفت های قابل توجهی در پیش بینی و اندازه گیری زلزله داشته اند، هنوز چیزهای زیادی در مورد این پدیده طبیعی قدرتمند وجود دارد که ما هیچ اطلاعاتی در مورد آن نداریم.
برای افرادی که در مناطق زلزله خیز زندگی می کنند مهم است که اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهند و برای بلایای احتمالی آماده باشند .این فرایند شامل داشتن کیت های اضطراری، دانستن مسیرهای تخلیه و اطلاع از فعالیت های لرزه ای است. برای اطلاعات بیشتر در مورد زمین لرزه ها می توانید با کمک مجله گردشگری تبریز هاب همیشه اطلاعات بروزی داشته باشید.
درک اینکه چه چیزی باعث زمین لرزه می شود و چگونگی وقوع آنها برای ایمنی شخصی و پیشرفت علمی شما بسیار مهم است .با ادامه مطالعه این رویدادها، می‌توانیم بینش بیشتری در مورد عملکرد درونی سیاره خود به دست آوریم و در عین حال برای به حداقل رساندن تأثیر آنها بر زندگی انسان تلاش کنیم.
